Zagrożenia psychospołecznymi i zaburzenia układu mięśniowo-szkieletowego stanowią najpowszechniejsze rodzaje ryzyka występujące w europejskich miejscach pracy – wynika z najnowszego ogólnoeuropejskiego badania przedsiębiorstw ESENER-2 [1]. Wynika z niego, że co druga firma w Polsce zmaga się z problemem stresu wynikającego ze współpracy z trudnymi klientami/pacjentami/uczniami.
Główne ustalenia drugiego „Europejskiego badania przedsiębiorstw na temat nowych i pojawiających się zagrożeń w miejscu pracy” (ESENER-2), zorganizowanego przez Europejską Agencję Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy (EU-OSHA) są już dostępne online.
Celem badania ESENER-2 jest ustalenie rzeczywistych praktyk związanych z BHP w przedsiębiorstwach różnej wielkości, w tym – mikroprzedsiębiorstwach. Uwzględniono przy tym nie tylko zagrożenia o charakterze fizycznym czy biologicznym, ale także, coraz powszechniejszymi – psychospołecznymi.
W ramach badania pozyskano odpowiedzi z prawie 50 tys. miejsc pracy w 36 państwach, w tym wszystkich 28 państwach członkowskich. ESENER-2 dostarcza informacji na temat sposobów w jaki europejskie przedsiębiorstwa zarządzają kwestiami bezpieczeństwa i zdrowia w pracy (BHP). Wyniki badania zostały przedstawione w formie internetowego pulpitu nawigacyjnego, dzięki czemu dane mogą zostać z łatwością pozyskane przez decydentów, naukowców i praktyków.
Ole Christensen, poseł do Parlamentu Europejskiego i sprawozdawca ds. strategicznych ram UE dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy na lata 2014–2020, skomentował, że „Badanie ESENER-2 daje pełny obraz tego, jak rzeczywiście zarządza się bezpieczeństwem i higieną pracy w europejskich miejscach pracy. Wyniki są bardzo istotne dla decydentów na szczeblu krajowym i unijnym, ponieważ jasno wskazują na to, że w obszarze bezpieczeństwa i higieny pracy jeszcze jest wiele do zrobienia”.
Najczęściej zgłaszanym czynnikiem ryzyka jest konieczność kontaktów z trudnymi klientami, pacjentami, uczniami itp. (nieco ponad 50% zakładów w Polsce i średnio 58% w UE-28). Jest to w znacznej mierze związane z rozwojem sektora usług. Czynniki prowadzące do chorób układu mięśniowo-szkieletowego, takie jak męczące lub bolesne pozycje ciała i powtarzające się ruchy rąk lub ramion, są również bardzo często zgłaszane i to wszystkich sektorach działalności. Na ryzyko wynikające z podnoszenia lub przenoszenia znacznych ciężarów wskazują pracownicy 31,2% polskich przedsiębiorstw, tymczasem o problemach związanych z męczącymi pozycjami ciała informują zatrudnieni w ponad połowie zakładów pracy w Polsce (54,7%).
Wyniki wskazują na to, że w Polsce przedsiębiorcy przeprowadzają ocenę ryzyka zawodowego częściej, aniżeli wynosi średnia europejska (odpowiednio 80,1% i 77,2%). Większe różnice są widoczne w przypadku analizy tego, kim jest osoba odpowiedzialna za przeprowadzenie takiej oceny. W Polsce zdecydowaną większość usług w tym zakresie wykonują firmy zewnętrzne, a jedynie jedna trzecia ocen ryzyka dokonywana jest przez personel wewnętrzny firmy. Tymczasem w niektórych państwach to głównie pracownicy firmy przeprowadzają ocenę ryzyka, nawet w najmniejszych zakładach pracy.
Dr Christa Sedlatschek, dyrektor EU-OSHA, zauważyła, że „Wśród tych zakładów, które nie przeprowadzają regularnej oceny ryzyka, jako główne powody tego zaniechania podaje się fakt, że ryzyko i zagrożenia są już znane (83%) oraz że w firmie nie ma większych problemów związanych z bezpieczeństwem (80%). Jako wyzwania większe niż inne podawane są zagrożenia psychospołeczne. Prawie jedna piąta firm zgłaszających konieczność kontaktów z trudnymi klientami lub presję czasową wskazuje jednocześnie, że brakuje jej informacji lub odpowiednich narzędzi umożliwiających skuteczne przeciwdziałanie tym zagrożeniom”.
Inne kluczowe ustalenie badania ESENER-2 dotyczy tego, że wysoki poziom udziału pracowników w zarządzaniu bezpieczeństwem pracy (formalnej i nieformalnej partycypacji) jest przydatnym wskaźnikiem dobrej jakości środowiska pracy, w tym jakości zarządzania BHP w ogóle, a w szczególności zarządzania ryzykiem psychospołecznym. Niestety, pracownicy w Polsce rzadziej uczestniczą w przeciwdziałaniu zagrożeniom psychospołecznym, aniżeli zatrudnieni w UE. Zaledwie 47,9% polskich przedsiębiorstw (spośród tych, które prowadzą takie działania) angażuje pracowników w przeprowadzanie przedsięwzięć profilaktycznych, podczas gdy średnia europejska wynosi 64,6%. Jeszcze bardziej alarmująco prezentują się dane dotyczące stosowania przez przedsiębiorstwo polityki zapobiegania stresowi w miejscu pracy – zaledwie 14,9% polskich przedsiębiorstw oferuje pracownikom takie rozwiązania, podczas gdy w Europie plany zapobiegawcze posiada już co trzeci zakład pracy.
Obecne ramy prawne dotyczące BHP pochodzą z 1989 r., kiedy to przyjęto europejską dyrektywę ramową w sprawie bezpieczeństwa i zdrowia w miejscu pracy (dyrektywa 89/391/EWG). Wciąż jeszcze uregulowanie kwestii związanych z BHP traktowane jest jako obowiązek wymagany przez prawo, nie zaś jako środek pozwalający na np. zwiększenie efektywności pracowników. Jako główne przyczyny wdrażania rozwiązań z zakresu bezpieczeństwa w polskich zakładach pracy wymienia się: spełnienie wymogów prawnych (77,5%) oraz uniknięcie kar nakładanych przez Państwową Inspekcję Pracy. W Europie natomiast, do regulacji kwestii związanych z BHP motywuje nie tylko chęć sprostania wymogom prawa, ale także wola spełnienia oczekiwań pracowników (aż 79,5% przedsiębiorstw w w UE-28 i zaledwie 49% polskich zakładów pracy)
Badanie ESENER-2 daje także wgląd w to, czy przedsiębiorstwa postrzegają zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy jako ciężar, co jest bardzo istotne dla realizowanych programów, takich jak REFIT[3]. W przypadku pytania o to, czy złożoność obowiązków prawnych związanych z BHP uważana jest za przeszkodę dla zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy, wyniki wynosiły od 67% we Włoszech do 14% na Litwie. Ponieważ wszystkie państwa członkowskie UE podlegają temu samemu prawodawstwu na poziomie UE, dane te uwydatniają różne sytuacje na szczeblu krajowym i wskazują na znaczenie ustawodawstwa krajowego, istniejących struktur wspierania przedsiębiorstw oraz innych zasobów.
W Polsce wyniki badania ESENER-2 zostaną przedstawione na XVIII Konferencji Forum Liderów Bezpiecznej Pracy pt. „Nowe wyzwania i koncepcje w zarządzaniu bezpieczeństwem i higieną pracy”, która odbędzie się w dniach 13-14 października 2015 r. w Puławach. Organizatorem konferencji jest Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy (CIOP-PIB).
Linki:
Zapoznaj się ze streszczeniem ustaleń badania ESENER-2 [1]
https://osha.europa.eu/pl/tools-and-publications/publications/reports/esener-ii-summary.pdf/view
(w 25 językach UE)
Europejska Agencja Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy (EU-OSHA) przyczynia się do tego, aby Europa była bezpieczniejszym, zdrowszym i wydajniejszym miejscem pracy. Agencja gromadzi, opracowuje i upowszechnia wiarygodne, zrównoważone i bezstronne informacje na temat bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia. Ustanowiona przez Unię Europejską w 1996 roku, z siedzibą w Bilbao w Hiszpanii, Agencja skupia przedstawicieli Komisji Europejskiej, rządów państw członkowskich, pracodawców i pracowników, a także czołowych ekspertów w każdym z państw członkowskich UE-28 i poza nią.
Śledź nas na Twitterze @EU_OSHA, Facebook, blogu Agencji lub zaprenumeruj nasz comiesięczny newsletter OSHmail. Możesz również uzyskać regularne informacje z EU-OSHA poprzez RSS feeds.
Polska edycja kampanii:
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy (www.ciop.pl)
Krajowy Punkt Centralny Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy
ul. Czerniakowska 16, 00-701 Warszawa
Kontakt:
Wioleta Klimaszewska
focalpoint.pl@ciop.pl
Tel. 48 22 623 37 22 lub 623 36 77
Fax: 48 22 623 36 93
Link do strony artykułu: https://wm1.wirtualnemedia.pl/centrum-prasowe/artykul/esener-2-wyniki-badan-w-europie